Historia

Nasza placówka powstała z połączenia dwóch nieistniejących już szkół – w Bieszkowie i Rogowie.

Szkoła w Bieszkowie

Jak wynika z zachowanych dzienników szkolnych (najstarszy to Księga główna ocen postępów uczniów w naukach na rok szkolny 1924/25), publiczna szkoła powszechna w Bieszkowie powstała kilka lat po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Szkoła należała do ówczesnego  radomskiego obwodu szkolnego i krakowskiego okręgu szkolnego. Pierwszym znanym kierownikiem placówki był Henryk Pogonowski. Według danych ze źródła w 1924 r. do szkoły tej zostało przyjętych łącznie 59 osób z czego 41 uczniów do oddziału I, a 18 uczniów do oddziału II. W ciągu roku szkolnego do placówki przybyło 4 uczniów. Z zestawienia rocznego można także dowiedzieć się, że promowanych do następnej klasy było 20 uczniów, promocji nie uzyskało 17 osób , a aż 6 przeszło do innej szkoły w trakcie trwania roku szkolnego. W oddziale II na łączną liczbę 20 uczniów, promowanych było 12,  promocji nie uzyskało 6, jedno dziecko zmarło zaś jedno przeszło do innej szkoły. Uczeń przedwojennej szkoły w Bieszkowie otrzymywał oceny ze sprawowania, religii, języka polskiego, rachunków z geometrią, przyrody, geografii, historii, rysunków, śpiewu, gry i gimnastyki oraz robót kobiecych. Oceniano także pilność ucznia. Skala ocen postępów w nauce obejmowała cztery stopnie: bardzo dobry, dobry, dostateczny i niedostateczny. W dzienniku znajdowało się miejsce na uwagi oraz informacja o ilości opuszczonych dni, z podziałem na usprawiedliwione i nieusprawiedliwione.

Kolejnym znanym dokumentem jest dziennik klasowy za rok szkolny 1928/29. Kierownikiem szkoły w tym czasie była Dionizja Wojaczyńska. W klasie II wiemy, że uczyło się 19 dzieci, w tym 13 dziewcząt i 6 chłopców. Świadectwa ukończenia nauki otrzymało 16 dzieci (12 dziewcząt i 4 chłopców) dnia 28 czerwca 1929 roku. Dodatkowymi informacjami w dzienniku były nazwisko i imiona rodziców, ich miejsce zamieszkania oraz wykonywany zawód.

Kolejne źródła dotyczą roku szkolnego 1929/30 i, w przeciwieństwie do wcześniej wymienionych dokumentów,  są kompletne. Jednoklasowa Publiczna Szkoła Powszechna w Bieszkowie Dolnym miała w tym czasie trzy oddziały, do których uczęszczało 80 dzieci. Kierownikiem szkoły była nadal Dionizja Wojaczyńska. Do oddziału I uczęszczały dzieci z rocznika 1922, do oddziału II – od 1915 do 1921 i do oddziału III roczniki 1915-1918. Świadectwa szkolne wydano 28 czerwca 1930 roku.

Kolejne źródła dotyczą już lat 1933-35. Są to dwa kompletne dzienniki szkolne za rok szkolny 1933/34 i 1934/35. W tych latach w szkole funkcjonowały cztery oddziały. Co ciekawe, wychowawczynią wszystkich klas była Dionizja Bąkowa (być może to ta sama osoba co wspomniana wcześniej Dionizja Wojaczyńska, z tym, że zmieniła stan cywilny), co w czasach deficytu kadry oświatowej było standardem w wiejskich szkołach. Świadectwa wydano z datą 14 czerwca 1934 roku.

Wśród 91 uczniów, których kształciło się w tym roku szkolnym napotykamy na jedno dziecko wyznania mojżeszowego. Była to Mizla Rewińska córka Chaima, której ojciec był tutejszym handlarzem.

Ostatnim zachowanym źródłem z tego okresu jest dziennik za rok szkolny 1934/35. W roku tym w szkole funkcjonowały cztery oddziały. Rok szkolny zakończono 15 czerwca 1935 roku.

Niewiele wiadomo o działalności publicznej szkoły powszechnej w Bieszkowie z okresu tuż przed wojną, w trakcie jej trwania i kilku lat po zakończeniu działań wojennych, ale pewne jest, że takowa działała. Dzieci z tych miejscowości kierowane były także często do szkoły w Rogowie, ale jeszcze częściej pozostawiano je w domu. Wiadomo, że podczas wojny prowadzono we wsi Bieszków Górny tajne nauczanie. Polegało ono na przekazaniu uczniom tajnych treści w ramach oficjalnych zajęć. Była w to zaangażowana Stefania Rusin w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia 1944 roku.

Uczniowie szkoły w Bieszkowie w 1941r. Źródło: Powiat szydłowiecki na starych kliszach, Szydłowiec 2013, s. 109, 110.
Uczniowie szkoły w Bieszkowie w 1941r. Źródło: Powiat szydłowiecki na starych kliszach, Szydłowiec 2013, s. 109, 110.

 

1941 2
Uczniowie szkoły w Bieszkowie w 1941r. Źródło: Powiat szydłowiecki na starych kliszach, Szydłowiec 2013, s. 109, 110.

 

 

Szkoła w Bieszkowie działała także w latach 1946-1947, ponieważ w dokumentach dotyczących szkoły w Rogowie widnieją takowe wpisy. Działały na pewno jak do tej pory tylko dwa oddziały początkowe. Okres ten zamyka się wraz z powołaniem do życia szkoły w Bieszkowie Dolnym w 1959 roku.

Zachowała się do dzisiaj Księga Uczniów Szkoły Podstawowej w Bieszkowie Dolnym z 12 listopada 1959 roku. Obejmuje ona wszystkich uczęszczających do szkoły, począwszy od osób urodzonych w 1943 roku. Uzupełnienie do tego jakże ważnego dokumentu stanowi księga pt. „Ewidencja dzieci w wieku od 6 do 16 lat zamieszkałych w obwodzie szkoły podstawowej w Bieszkowie Dolnym, poczta Jastrząb”, założona 29 stycznia 1961 roku. Księga ta zawiera spis wszystkich dzieci uczęszczających do tej placówki począwszy od urodzonych w 1944 roku. Pod koniec lat 50 tych kadra nauczycielska ze szkoły w Rogowie została przeniesiona do nowego budynku szkolnego w Bieszkowie Dolnym. Także wszystkie dzieci z okolicznych wsi rozpoczęły naukę w tej szkole. Łączy się z tym fakt zakończenia pewnego rozdziału jakim było funkcjonowanie rogowskiej „podstawówki”. 1 października 1959 roku kierownikiem nowej szkoły podstawowej w Bieszkowie Dolnym został Stanisław Kapral.

Uczniowie PSP w Bieszkowie Dolnym przy grobie pierwszego dyrektora szkoły.

W późniejszym okresie kierownikiem szkoły była Anna Makowska. W szkole oprócz Anny Makowskiej i Stanisława Kaprala uczyli także Daniela Berus (Głuch) oraz Henryka Król. W 1964 r. do szkoły przyjęto Zofię Sekułę. W okresie od 7 września 1966 do 31 lipca 1967 roku w szkole pracowała Longina Kozioł.

Uczniowie PSP w Bieszkowie Dolnym przy grobie Anny Makowskiej.

Wykaz nauczycieli zatrudnionych w Szkole Podstawowej w Bieszkowie Dolnym w 1968 roku

Lp. Imię i nazwisko Data rozpoczęcia pracy Wykształcenie
1. Anna Makowska 01.09.1937 średnie
2. Stanisław Kapral 01.10.1946 półwyższe
3. Józefa Kuźdub 01.09.1952 półwyższe
4. Henryka Drypa 01.11.1958 półwyższe
5. Henryka Kowalczyk (Czajkowska) 01.10.1966 średnie
6. Urszula Jasik (Nowak) 10.11.1966 średnie
7. Bożena Piątek 16.08.1968 półwyższe
8. Daniela Berus (Głuch) 01.10.1958 średnie

Źródło: APSPBD, dok. nr 108/68.

 

Wykaz nauczycieli zatrudnionych w Szkole Podstawowej w Bieszkowie Dolnym w roku szkolnym 1978/79

Lp. Imię i nazwisko Data rozpoczęcia pracy Wykształcenie
1. Anna Makowska 01.09.1937 średnie pedagogiczne
2. Stanisław Kapral 01.10.1946 SN matematyka
3. Józefa Kuźdub 01.09.1952 wyższe zawodowe
4. Daniela Berus (Głuch) 01.10.1958 średnie pedagogiczne
5. Henryka Kowalczyk (Czajkowska) 01.10.1966 SN geografia
6. Walentyna Orczykowska 16.09.1971 SN rolniczy
7. Barbara Wawrzyniec 01.09.1973 filologia rosyjska
8. Zbigniew Szymczyk 01.09.1978 średnie
9. Alicja Janiszewska 09.10.1978 średnie
10. Władysław Kępas dojeżdżał na zajęcia w-f wyższe wych.-fiz.

Źródło: APSPBD, dokument z dnia 21.VIII.1979r.

 

Budynek dzisiejszej szkoły zaczęto budować w 1957 roku, a pierwsze orzeczenie o organizacji szkoły w Bieszkowie Dolnym zostało wydane 26 czerwca 1959 roku przez Kuratorium Okręgu Szkolnego w Kielcach. W dalszych latach swojej działalności szkoła była dwukrotnie rozbudowywana. W latach siedemdziesiątych dobudowano część południową, a w latach dziewięćdziesiątych część północną szkoły. W roku 1967 nastąpiła reforma oświatowa i Szkoła Podstawowa w Bieszkowie Dolnym przekształcona została w szkołę ośmioklasową. Dzisiejsza szkoła jest publiczną, sześcioklasową szkołą podstawową do obwodu której, zostały włączone następujące miejscowości: Bieszków Dolny, Bieszków Górny, Rogów od nr 85 do 178.

szkolabieszkow
Szkoła przed malowaniem elewacji, zdjęcie z połowy pierwszej dekady XXI w.

 

Szkoła w Rogowie

W Rogowie działała dwuklasowa Publiczna Szkoła Powszechna. Utworzona została na początku lat dwudziestych XX wieku podobnie jak szkoła w Bieszkowie. Zachowało się dużo dokumentów poświadczających funkcjonowanie placówki. Najstarszym znanym źródłem jest Księga Główna ocen postępów uczniów w naukach na rok szkolny 1926/27. Wynika z niej, że placówka istniała minimum od 1 września 1923 roku. Szkoła w Rogowie miała cztery oddziały, 175 uczniów, w tym w oddziale I-94, II-31, III-33 i IV-17. Kierownikiem szkoły była Janina Dreiepińska, a nauczycielem który pomagał w kształceniu dzieci Jan Rochalewicz.

 

Przynależność dzieci uczących się w 2 klasowej Publicznej Szkole Powszechnej w roku szkolnym 1926/27 z podziałem na miejsce zamieszkania.

Miejsce zamieszkania dzieci Liczba dzieci według oddziałów
I. II. III.
Bieszków Dolny 1
Bieszków Górny 7 7 6
Mirów 2
Mirów Dwór 8 6
Mirów Kopalnia 1
Mirów Nowy 21 1
Mirów Stary 18 8 4
Rogów 32 11 13
Nie podano 7 5
Razem 94 31 33

Źródło: APSPBD, Księga Główna ocen postępów uczniów w naukach na rok szkolny 1926/27.

 

Z tabeli wynika, że do szkoły w Rogowie uczęszczały dzieci z okolicznych wsi, ale także z Mirowa, gdzie od 1925 takowej nie było. Katalog ocen jest bardzo interesującym źródłem, ponieważ możemy poznać ówczesną sieć osadniczą, ale także dostrzec działalność społeczeństwa żydowskiego na omawianym terenie. W Rogowie podobnie jak i w Bieszkowie do szkoły uczęszczają dzieci handlarzy żydowskich. Przedstawicielem jest Gitla Kuperszmit z Rogowa. Interesującym jest także fakt zróżnicowania uczniów pod względem wieku. Do oddziału I uczęszczały dzieci urodzone w latach 1914-1919, do oddziału II 1913-1918 i do oddziału III roczniki 1910-1916. Bardzo duży procent dzieci stanowią uczniowie, którzy przeszli do placówki w Rogowie z innych szkół. W sumie było to 12 osób ze szkoły w Bieszkowie Górnym, 27 z Mirowa Starego i 1 osoba z Szydłówka.
O przejściu do szkoły decydowały zazwyczaj te same czynniki: zmiana miejsca zamieszkania, zlikwidowanie poprzedniej szkoły lub tak jak w przypadku szkoły w Bieszkowie, brak kolejnych oddziałów nauczania. Więcej informacji na temat danej szkoły posiadamy za lata 30. te i 40. te. Niektóre dzienniki przetrwały do naszych czasów w nienaruszonym stanie, inne niestety tylko częściowo. W roku szkolnym 1931/32 kierownikiem placówki była Janina Pokrzewińska. Kierowniczka szkoły była także opiekunką dwóch klas pierwszej i czwartej. Nauczycielką pracującą wówczas w Rogowie była Olga Wojaczyńska, opiekunka klas drugiej i trzeciej. Na łączną liczbę 152 dzieci sześcioro było wyznania mojżeszowego.

W następnym roku szkolnym kierownikiem szkoły pozostawała Janina Pokrzewińska. W roku szkolnym 1936/37 kierownictwo szkoły objął Jan Bąk. przejął klasy II i III. Był to pierwszy rok szkolny, w którym funkcjonował w Rogowie oddział piąty. Wychowawcą trzech pozostałych klas była Dionizja Bąkowa. W kolejnym roku w Publicznej Szkole Powszechnej stopnia drugiego w Rogowie funkcjonowało już sześć klas. Łącznie do placówki uczęszczało aż 225 uczniów. W szkole pracowało trzech nauczycieli, Maria Mielczarska – opiekun klas I i III, Maria Nowakowa – opiekun klas II i IV i Olga Wojaczyńska – kierownik szkoły i opiekun klas V i VI.

Do wybuchu II wojny światowej sytuacja nie uległa zmianie. Nadal pracowały tutaj trzy nauczycielki. Działania wojenne zakłóciły funkcjonowanie szkoły. Niestety nie zachowały się żadne źródła mówiące o organizacji roku szkolnego 1939/40. Na pewno rozpoczęcie roku szkolnego nie nastąpiło 1 września ze względu na wybuch wojny. Zachowały się dzienniki szkolne z kolejnych lat. Sytuacja była ciężka, na co wskazuje fakt braku drukowanych katalogów ocen, które zastąpiono robionymi własnoręcznie dziennikami. W roku szkolnym 1940/41 kierownikiem szkoły była Maria Nowakowa. Nauczycielami i opiekunami klas byli Janina Rusinówna i Jan Aderek. Rok szkolny zakończono 30 czerwca. Z kolejnego roku szkolnego do czasów dzisiejszych dotrwało trzy dokumenty, dzienniki w języku niemieckim (jako główny), tłumaczonym na polski. Nie wiadomo ile łącznie osób uczęszczało w tym czasie do szkoły w Rogowie. Opiekunem licznej 49 osobowej klasy II była Maria Nowakowa. Rok szkolny zakończono 9 lipca. Klasa III była podzielona na dwa oddziały a i b. Opiekunem klasy III a była także Maria Nowakowa, natomiast klasy III b Jan Aderek. Klasą V opiekowała się Janina Rusinówna.

W roku szkolnym 1943/44 nastąpiły spore zmiany. Z dokumentów wynika, że duża część dzieci uczęszczających do tego czasu do szkoły w Rogowie została wykreślona z listy uczniów, z powodu przeniesienia do placówki szkolnej otwartej 1 stycznia 1944 w Mirowie Starym. Kilkoro uczniów pojechało na służbę między innymi do Rudy Wielkiej. Odnotowane są także przypadki śmierci na szkarlatynę. Kierownikiem szkoły była w dalszym ciągu Maria Nowakowa. Szkoła posiadała trzy etaty na nauczyciela. Opiekunem klas I i II była kierowniczka, klas III i IV Janina Rusinówna, a klas V i VI Irena Kowalik. Rok szkolny zakończono 15 lipca. Dzienniki szkolne prowadzone były także w dwóch językach, przy czym niemiecki był głównym.

Po wojnie w Rogowie funkcjonowało już siedem klas. Z dniem 1 września na kierownika szkoły w Rogowie mianowano nauczycielkę Annę Makowską. Od 1 września 1951 roku kierownikiem Publicznej Szkoły Powszechnej w Rogowie został Stanisław Kapral. Taki stan rzeczy utrzymał się do czerwca 1959, kiedy placówkę w Rogowie zlikwidowano i powołano Publiczną Szkołę Podstawową w Bieszkowie Dolnym.