Procedury postępowania w sytuacjach szczególnych

PROCEDURY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI

W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH

METODY WSPÓŁPRACY SZKOŁY Z POLICJĄ

W PUBLICZNEJ SZKOLE PODSTAWOWEJ W BIESZKOWIE DOLNYM

 

 

WSTĘP

Wśród różnorodnych przejawów demoralizacji najbardziej niepokojące są narkomania, alkoholizm i prostytucja. Zachowania te często współwystępują ze sobą. Wiążą się też z agresją i nawiązywaniem kontaktów z destrukcyjnymi grupami rówieśniczymi, a potem także z grupami przestępczymi. Na terenie szkoły podstawowej pierwszym symptomem zagrożenia demoralizacją może być nie realizowanie obowiązku szkolnego. Dziecko przebywające w czasie zajęć lekcyjnych poza szkołą narażone jest w większym stopniu na kontakt  z niewłaściwymi grupami rówieśniczymi.

Obserwowane na terenie szkoły objawy niedostosowania i demoralizacji mają bardzo różne przyczyny. Mogą to być niepowodzenia szkolne, chęć zaimponowania rówieśnikom, a także np. niezaspokojenie podstawowej potrzeby, jaką jest bezpieczeństwo. Dzieci mogą być krzywdzone przez różne osoby, ale zdarza się, że są krzywdzone przez tych, których najbardziej kochają – przez własnych rodziców. Przemoc wobec dzieci jest faktem wstydliwym i bolesnym, ale przecież istnieje zarówno w rodzinach biednych, jak i zamożnych, na wsi,                          w małych miasteczkach, jak i wielkich miastach.

Może się zdarzyć również tak, że na terenie szkoły dojdzie do sytuacji w której bezpośrednio zagrożone będzie zdrowie, lub życie uczniów.

Pracownicy szkoły mają obowiązek reagowania zarówno na drastyczne przejawy demoralizacji, jak tez ich pierwsze symptomy, oraz sytuacje, które mogą do nich prowadzić. W zależności od okoliczności reakcja ta może być różna. Profesjonalne podjęcie interwencji w sytuacji kryzysowej musi odbywać się z poszanowaniem praw dzieci jak i ich rodziców. W razie potrzeby należy także powiadomić odpowiednie instytucje.

 

ZASADY PRZEPROWADZANIA INTERWENCJI W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH

 

 

  1. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń, który nie ukończył 18 lat, używa alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawia nierząd, bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji, nauczyciel powinien podjąć następujące kroki:
  2. Przekazać uzyskaną informację wychowawcy klasy.
  3. Wychowawca informuje o fakcie dyrektora szkoły.
  4. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im uzyskaną informację. Przeprowadza rozmowę z rodzicami oraz z uczniem, w ich obecności. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś bezwzględnie do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i udział dziecka w programie terapeutycznym.
  5. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji ich dziecka, dyrektor szkoły pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich).
  6. Podobnie, w sytuacji gdy, szkoła wykorzysta wszystkie dostępne jej środki oddziaływań wychowawczych, (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem, itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, dyrektor szkoły powiadamia sąd rodzinny lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.
  7. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków powinien podjąć następujące kroki:
  8. Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy.
  9. Odizolowuje ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawia go samego; stwarza warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.
  10. Wzywa lekarza z pogotowia ratunkowego w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej.
  11. Zawiadamia o tym fakcie dyrektora szkoły oraz rodziców /opiekunów, których zobowiązuje do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. Gdy rodzice /opiekunowie odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole, czy przewiezieniu do placówki służby zdrowia, albo przekazaniu go do dyspozycji funkcjonariuszom policji – decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły.
  12. Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu – odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny, bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób.
  13. Jeżeli powtarzają się przypadki, w których uczeń znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, to dyrektor szkoły ma obowiązek powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego.

III. W przypadku, gdy nauczyciel znajduje na terenie szkoły substancję przypominającą wyglądem narkotyk powinien podjąć następujące kroki:

  1. Nauczyciel zachowując środki ostrożności zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje (o ile to jest możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy.
  2. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły wzywa policję.
  3. Po przyjeździe policji niezwłocznie przekazuje zabezpieczoną substancję i przekazuje informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.
  4. W przypadku, gdy nauczyciel podejrzewa, że uczeń posiada przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinien podjąć następujące kroki:
  5. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawca, inny nauczyciel, dyrektor, itp.) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał mu tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży), ewentualnie innych przedmiotów budzących podejrzenie co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia – jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.
  6. O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.
  7. W przypadku, gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i pokazania zawartości teczki, dyrektor szkoły wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.
  8. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją do jednostki policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo, uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie nauczyciel dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę,    odnośnie ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.

UWAGA:

Zgodnie z przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – w Polsce karalne jest:

  • posiadanie każdej ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych;
  • wprowadzanie do obrotu środków odurzających;
  • udzielanie innej osobie, ułatwianie lub umożliwianie ich użycia oraz nakłanianie do użycia;
  • wytwarzanie i przetwarzanie środków odurzających.

Inne zachowania karalne to: wymuszenie, rozbój, kradzież, świadome niszczenie mienia.

Jeżeli sprawcą powyższych zachowań jest uczeń, który nie ukończył 13 lat, to zachowania te świadczą o jego demoralizacji i o tym fakcie szkoła ma obowiązek poinformować Sąd Rodzinny.

Każde z powyższych zachowań jest czynem karalnym w rozumieniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, jeśli sprawcą jest uczeń, który ukończył 13 lat, a nie ukończył 17 lat.

Z przestępstwem mamy do czynienia jeżeli któryś z wymienionych czynów popełni uczeń, po ukończeniu 17 lat. W takiej sytuacji mają zastosowanie przepisy  Kodeksu postępowania karnego.

  1. Postępowanie wobec ucznia – przejawiającego zachowania świadczące o jego demoralizacji; sprawcy czynu karalnego lub przestępstwa:
  • niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły,
  • ustalenie okoliczności czynu i ewentualnych świadków zdarzenia,
  • przekazanie sprawcy (o ile jest znany i przebywa na terenie szkoły) dyrektorowi szkoły, lub pedagogowi szkolnemu pod opiekę,
  • powiadomienie rodziców ucznia – sprawcy,
  • niezwłoczne powiadomienie policji w przypadku gdy sprawa jest poważna (rozbój, uszkodzenie ciała, itp.), lub sprawca nie jest uczniem szkoły i jego tożsamość nie jest nikomu znana,
  • zabezpieczenie ewentualnych dowodów przestępstwa, lub przedmiotów pochodzących z przestępstwa i przekazanie ich policji (np. sprawca rozboju na terenie szkoły używa noża i uciekając porzuca go lub porzuca jakiś przedmiot pochodzący z kradzieży).

 

  1. Postępowanie nauczyciela wobec ucznia, który stał się ofiarą czynu karalnego:
  • udzielenie pierwszej pomocy przed medycznej, bądź zapewnienia jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza w przypadku kiedy ofiara doznała obrażeń,
  • niezwłoczne powiadomienia dyrektora szkoły,
  • powiadomienie rodziców ucznia,
  • niezwłoczne wezwanie policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia.

W przypadku znalezienia na terenie szkoły broni, materiałów wybuchowych, innych niebezpiecznych substancji lub przedmiotów, należy zapewnić bezpieczeństwo przebywającym na terenie szkoły osobom, uniemożliwić dostęp osób postronnych do tych przedmiotów i wezwać policję – tel. 997 lub 112.

VII. W przypadku, gdy wychowawca podejrzewa, że dziecko może być krzywdzone w domu:

  1. diagnozuje środowisko rodzinne ucznia,
  2. zgłasza problem dyrektorowi szkoły,
  3. dyrektor szkoły wraz z wychowawcą przeprowadzają rozmowę z rodzicem dotycząca zmiany metod postępowania; konsekwencji prawnych i skutków emocjonalnych dla dziecka;
  4. w przypadku konieczności specjalistycznej pomocy szkoła kieruje rodzinę na terapię do Ośrodka Interwencji Kryzysowej;

Jeżeli postępowanie rodziców wobec dziecka nie zmienia się lub wychowawca upewni się, że jest ono ofiarą przemocy domowej (widoczne obrażenia                             i rozmowa z dzieckiem):

  1. niezwłocznie zgłasza problem dyrektorowi szkoły,
  2. po zapoznaniu się z okolicznościami dyrektor podejmuje decyzję o dalszych czynnościach:
  • zgłasza sprawę dzielnicowemu,
  • sporządza wniosek do Sądu Rodzinnego i Nieletnich o interwencję         w rodzinie i ewentualnie o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka na czas trwania postępowania sądowego.
  • informuje GOPS w Mirowie, jeżeli rodzina korzysta z pomocy,
  • proponuje rodzicom udziału w programie terapeutycznym prowadzonym przez Ośrodek Interwencji Kryzysowej.

VIII. W przypadku, gdy uczeń uchyla się od realizacji obowiązku szkolnego:

  1. Jeżeli nieobecność ucznia w szkole trwa tydzień lub dłużej i nie jest w żaden sposób usprawiedliwiona, wychowawca ma obowiązek skontaktować się     z rodzicami w celu wyjaśnienia sytuacji.
  2. Jeżeli wychowawcy nie udało się skontaktować się z rodzicami, zgłasza sprawę dyrektorowi szkoły, który wraz z wychowawcą udaje się na wywiad środowiskowy aby ustalić przyczyny nieobecności ucznia oraz przypomnieć rodzicom o ich odpowiedzialności za realizację obowiązku szkolnego swoich dzieci.
  3. W sytuacji, gdy uczeń nadal nie realizuje obowiązku szkolnego i nie ma uzasadnionych przyczyn braku realizacji, dyrektor szkoły wystawia rodzicom upomnienie dotyczące realizacji obowiązku szkolnego. W upomnieniu zawarte jest wezwanie do natychmiastowego posłania dziecka do szkoły oraz informacja, że niespełnianie tego obowiązku jest zagrożone postępowaniem egzekucyjnym. Upomnienie przekazywane jest za pośrednictwem poczty. Przy wysyłce stosuje się druk zwrotnego poświadczenia odbioru.
  4. Jeżeli sytuacja nadal nie ulegnie zmianie i uczeń w dalszym ciągu nie przychodzi do szkoły dyrektor kieruje wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej do Wójta Gminy Mirów.
  5. Środkiem egzekucji administracyjnej obowiązku szkolnego jest grzywna, która może być nakładana kilkakrotnie, jednakże grzywny nie mogą przekroczyć łącznie sumy 10.000 zł.
  6. Honorowane są usprawiedliwienia tylko od prawnych opiekunów.               W przypadku czasowej nieobecności prawnych opiekunów, są oni zobowiązani zgłosić się do wychowawcy i poinformować (w formie pisemnej) o tymczasowym opiekunie dziecka.
  7. Postępowanie nauczycieli na wypadek ujawnienia agresji:
  8. Nauczyciel, który zauważy zachowanie agresywne ucznia lub zostanie o nim poinformowany zgłasza ten fakt wychowawcy klasy.
  9. W przypadkach, gdy agresja skierowana jest na przedmioty, które w jej wyniku uległy zniszczeniu, wychowawca wraz z uczniem ustala, w jaki sposób uczeń może naprawić (zminimalizować) efekty swojego działania. O zajściu jest informowany dyrektor szkoły.
  10. W przypadku, gdy agresja skierowana jest przeciwko drugiemu człowiekowi wychowawca (pedagog) przeprowadza rozmowę ze sprawcą i ofiarą w celu ustalenia okoliczności zdarzenia, ustala wraz ze sprawcą formę zadośćuczynienia.
  11. Szczególną opieką wychowawcy klasy otoczona zostaje ofiara zajścia. Otrzymuje wsparcie psychologiczne, a rodzice otrzymują informację o możliwości dochodzenia praw poprzez indywidualne zgłoszenie zajścia             w Komendzie Powiatowej
  12. Sprawca zajścia ma możliwość wyjaśnienia powodów swego zachowania i uzyskania pełnej informacji dotyczącej jego sytuacji. Jego pośrednikami mogą być: wychowawca klasy, rzecznik praw ucznia.
  13. O udziale uczniów w zajściu, uzyskanych wyjaśnieniach i podjętych przez szkołę krokach informowani są rodzice, w możliwie najkrótszym czasie.
  14. W poważnych przypadkach obowiązują procedury postępowania             w przypadku uzyskania informacji o popełnieniu przestępstwa ściganego                 z urzędu lub przestępstwa ściganego na wniosek poszkodowanego.
  15. Szkoła bierze udział w wyjaśnianiu spraw z udziałem uczniów, dziejących się poza jej terenem, po otrzymaniu prośby uczniów lub rodziców o pomoc.

AGRESJA –zaliczamy do niej:

  • Łamanie przepisów szkolnych, zakłócanie porządku
  • Świadome naruszanie dyscypliny
  • Używanie wulgaryzmów
  • Groźby użycia przemocy
  • Wandalizm
  • Przemoc fizyczna i psychiczna
  • Agresywne zachowanie wobec pracownika szkoły
  • Użycie niebezpiecznego narzędzia
  1. W przypadku, gdy nauczyciel (inny pracownik szkoły) zauważy, że uczeń pali papierosy:
  2. Powinien poinformować o tym wychowawcę klasy.
  3. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i przekazuje im informację o fakcie palenia papierosów przez dziecko. Rozmowa odbywa się w obecności dyrektora szkoły. Rodzic zobowiązuje się do szczególnego nadzoru nad dzieckiem.
  4. Wychowawca przeprowadza rozmowę profilaktyczno-ostrzegawczą            z uczniem.
  5. Uczeń zobowiązuje się do niepalenia papierosów.
  6. W przypadku ponownego ujawnienia, że uczeń pali papierosy, może być on decyzją dyrektora szkoły zawieszony w prawach ucznia (np. zakaz udziału w dyskotece, wycieczce szkolnej).
  7. Wychowawca prowadzi działania indywidualne mające na celu zmianę postawy ucznia.
  8. W przypadku, gdy nauczyciel (inny pracownik szkoły) wykryje fałszerstwo:
  1. Powiadamia o tym fakcie wychowawcę.
  2. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców ucznia i powiadamia ich                  o zaistniałym fakcie.
  3. W obecności rodziców podjęta zostaje decyzja o dalszym postępowaniu.
  4. W przypadku powtarzających się sytuacji fałszerstw, szkoła kieruje informacje i prośbę o interwencje do Komendy Powiatowej Policji.

SYTUACJE FAŁSZERSTWA W SZKOLE

  • Dokonywanie wpisów do dzienników lekcyjnych (wpisywanie, poprawianie, usuwanie ocen, usprawiedliwianie nieobecności),
  • Przedstawianie fałszywych zwolnień i usprawiedliwień od rodziców,
  • Podrabianie (przerabianie) zwolnień lekarskich,
  • Podkładanie prac innych uczniów jako własnych oraz udowodnione przez nauczyciela ściąganie,
  • Inne przypadki (podrabianie zgody rodziców na udział w zawodach sportowych, wycieczce itp.)

XII. W przypadku kradzieży lub zniszczenia mienia szkolnego lub prywatnego, dokonanego na terenie szkoły przez uczniów:

  1. O fakcie kradzieży lub zniszczenia bezzwłocznie powiadamiany jest dyrektor szkoły.
  2. Dyrektor, po przyjęciu zawiadomienia, może przekazać prowadzenie wyjaśnień innej osobie.
  3. Dyrektor szkoły lub wyznaczona przez niego osoba bezzwłocznie zawiadamia rodziców ucznia poszkodowanego, jak i podejrzanego o dokonanie kradzieży lub zniszczenia o podjętych działaniach mających na celu wyjaśnienie sprawy.

XIII. Postępowanie wobec osób obcych znajdujących się na terenie szkoły:

  1. Każdy, kto nie jest aktualnie uczniem bądź pracownikiem szkoły jest osobą obcą.
  2. Każdy pracownik szkoły ma prawo żądać informacji o celu pobytu osoby obcej na terenie szkoły.
  3. W przypadku, gdy osoba obca kieruje się do nauczyciela przedmiotowego, należy skierować ją w pobliże pokoju nauczycielskiego i poinformować o godzinie rozpoczęcia najbliższej przerwy śródlekcyjnej.
  4. W przypadku, gdy jest to rodzic lub opiekun zgłaszający się po odbiór dziecka, powinien on oczekiwać na koniec zajęć na dolnym holu.
  5. W innych przypadkach należy kierować osobę do dyrektora szkoły.
  6. W przypadku, gdy osoba obca odmawia podania celu wizyty, zachowuje się agresywnie bądź stwarza zagrożenie dla osób przebywających w szkole, należy podjąć próbę wyprowadzenia jej z terenu szkoły. Przy odmowie wyjścia należy wezwać pomoc. O sytuacji niezwłocznie powinna zostać poinformowana dyrekcja szkoły.

XIV. Postępowanie wobec rodziców lub opiekunów zgłaszających się po odbiór dzieci w stanie nietrzeźwym:

  1. W żadnym wypadku nie należy powierzać opieki nad dzieckiem osobie znajdującej się pod wpływem alkoholu.
  2. O podejrzeniu, że rodzic lub opiekun zgłaszający się po odbiór dziecka znajduje się w stanie nietrzeźwym należy bezzwłocznie powiadomić wychowawcę klasy lub dyrektora.
  3. Pracownik szkoły nakazuje osobie nietrzeźwej opuścić teren szkoły i wzywa innego opiekuna dziecka.
  4. Jeżeli osoba nietrzeźwa odmawia opuszczenia szkoły i żąda wydania dziecka twierdząc, że nie znajduje się pod wpływem alkoholu – musi to udowodnić (poddać się dobrowolnie badaniu alkomatem przez Policję).
  5. Jeżeli badanie potwierdzi podejrzenia pracowników szkoły, a ponadto nie można skontaktować się z innym opiekunem dziecka powiadomione zostają odpowiednie instytucje uprawnione do opieki nad dzieckiem w w/w sytuacji.
  6. Metody współpracy szkoły z Policją:

W ramach oddziaływania wychowawczego – profilaktycznego PSP w Bieszkowie Dolnym utrzymuje stałą współpracę z  Dzielnicowym, który urzęduje w gminie oraz Komendą Powiatową Policji w Szydłowcu (Zespół ds. Nieletnich i Patologii).

Koordynatorem tej współpracy jest dyrektor szkoły, który w razie potrzeby kontaktuje się ze specjalistą ds. nieletnich lub Dzielnicowym z rejonu.

W sytuacjach nagłych z Policją może skontaktować każdy pracownik szkoły. Numery telefonów do dzielnicowego i specjalisty ds. nieletnich dostępne są                           w pokoju nauczycielskim i wywieszone na tablicy ogłoszeń na holu.                                         Za ich aktualizację odpowiada dyrektor szkoły.

Szkoła informuje Policję o zdarzeniach na terenie szkoły wypełniających znamiona przestępstwa, stanowiących zagrożenie dla życia i zdrowia uczniów oraz przejawach demoralizacji dzieci i młodzieży

Policja udziela pomocy szkole w rozwiązywaniu trudnych, mogących mieć podłoże przestępcze problemów, które zaistniały na terenie szkoły

Każda dotycząca uczniów wizyta policjanta w szkole, powinna być wcześniej zasygnalizowana dyrektorowi.

WYKAZ INSTYTUCJI WSPIERAJACYCH SZKOŁĘ

W DZIAŁANIACH PROFILAKTYCZNYCH

  • KURATORIUM OŚWIATY W RADOMIU – 048 3628284
  • PORADNIA PSYCHOLOGICZNIO – PEDAGOGICZNA W SZYDŁOWCU – 0486171451
  • SĄD REJONOWY – WYDZIAŁ RODZINY I NIELETNICH W SZYDŁOWCU – 048 617 87 04
  • PORADNIA ZDROWIA PSYCHICZNEGO W SZYDŁOWCU – 048 617 06 64
  • OŚRODEK ZDROWIA W MIROWIE – 048 628 39 21
  • OŚRODEK ZDROWIA W GĄSAWACH RZĄDOWYCH – 048 629 04 28
  • GMINNY OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ W MIROWIE – 0486283662
  • POGOTOWIE POLICYJNE – 997
  • POLICYJNY TELEFON ZAUFANIA W SZYDŁOWCU – 048 617 0105
  • DYŻURNY POLICJI W SZYDŁOWCU – 048 617 0330
  • POGOTOWIE STRAŻY POŻARNEJ – 998
  • DYŻURNY STRAŻY POZARNEJ W SZYDŁOWCU – 048 617 11 78
  • POGOTOWIE RATUNKOWE – 999 LUB 112
  • OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ przy TPD w RADOMIU – 048 362 54 61
  • POWIATOWA STACJA SANITARNO–EPIDEMIOLOGICZNA W SZYDŁOWCU –

048 617 12 19